EU đề xuất các biện pháp hỗ trợ đổi mới thế hệ trong nông nghiệp

Nông nghiệp châu Âu đang già hóa nhanh hơn các lĩnh vực khác. Hiện nay, độ tuổi trung bình của nông dân EU là 57 tuổi, trong khi chỉ 12% dưới 40 tuổi (nông dân trẻ). Sự mất cân đối này đang đe dọa an ninh lương thực dài hạn, tự chủ chiến lược trong sản xuất thực phẩm và tính bền vững của cảnh quan nông nghiệp châu Âu.

Ủy ban châu Âu (EC) vừa trình bày “Chiến lược đổi mới thế hệ trong nông nghiệp”, đưa ra lộ trình rõ ràng nhằm hỗ trợ nông dân trẻ và thu hút nhiều người hơn tham gia sản xuất nông nghiệp. Mục tiêu của chiến lược là tăng gấp đôi tỷ lệ nông dân trẻ ở EU vào năm 2040, hướng đến việc nông dân trẻ và người mới vào nghề chiếm khoảng 24% tổng số nông dân châu Âu.

Để đạt được mục tiêu này, EC khuyến nghị các quốc gia thành viên, đặc biệt là những nước còn chậm trễ, phân bổ tối thiểu 6% ngân sách nông nghiệp cho các biện pháp thúc đẩy đổi mới thế hệ, đồng thời có thể huy động thêm nguồn lực bổ sung. Ngoài ra, đến năm 2028, các quốc gia sẽ phải xây dựng Chiến lược quốc gia về đổi mới thế hệ trong nông nghiệp, xác định rào cản hiện hữu, đề ra biện pháp hỗ trợ cụ thể, dựa trên khuyến nghị của EC, và báo cáo định kỳ về tiến độ thực hiện. Những nỗ lực này nhằm đảm bảo một ngành nông nghiệp bền vững, linh hoạt và hấp dẫn cho tương lai.

Để giữ cho nghề nông hấp dẫn và có khả năng chống chịu, người trẻ cần có điều kiện thuận lợi để xây dựng cuộc sống và sự nghiệp ở nông thôn – không chỉ có quyền ở lại, mà còn mong muốn ở lại. Tuy nhiên, ngành này đang đối mặt với nhiều áp lực nghiêm trọng: lực lượng lao động già hóa, dân số nông thôn giảm, cùng các thách thức kinh tế – môi trường. Khó tiếp cận đất đai, tín dụng, thu nhập thấp và thiếu kỹ năng khiến người trẻ nản lòng, trong khi việc kế thừa trang trại gặp nhiều trở ngại về thủ tục hành chính và tài chính. Giải quyết những vấn đề này là một nhu cầu chiến lược và trách nhiệm chung của toàn EU.

Chiến lược hướng đến hỗ trợ và chuẩn bị thế hệ nông dân EU tiếp theo, thừa nhận rằng nông dân trẻ phải đối mặt với những thách thức đặc thù, đòi hỏi hành động cụ thể ở mọi cấp độ quản trị – từ EU, quốc gia đến khu vực – và trên nhiều chính sách liên quan.

Chiến lược xác định năm yếu tố hành động chính: tiếp cận đất đai, tiếp cận tài chính, phát triển kỹ năng, đảm bảo mức sống công bằng tại khu vực nông thôn, và hỗ trợ chuyển giao/kế thừa trang trại.

Mỗi yếu tố đều gắn liền với các sáng kiến trọng điểm, gồm:

• Đề xuất “Gói khởi nghiệp” bắt buộc trong chính sách CAP tiếp theo, cung cấp một khoản hỗ trợ trọn gói lên tới 300.000 euro giúp người trẻ dễ dàng bắt đầu sự nghiệp nông nghiệp.
• Ưu tiên phân bổ quỹ hỗ trợ cho nông dân trẻ.
• Hợp tác với Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) để phát triển chương trình bảo lãnh hoặc trợ cấp lãi suất, giúp người trẻ dễ tiếp cận nguồn vốn vay.
• Xây dựng “Đài quan sát đất đai châu Âu”, tăng tính minh bạch thông tin về đất nông nghiệp, hỗ trợ tiếp cận đất, chuyển giao trang trại, hoạch định chính sách và ngăn ngừa đầu cơ đất.
• Lồng ghép nội dung về đổi mới thế hệ và kế thừa vào Kỳ học kỳ châu Âu, bao gồm cải cách về lương hưu, nghỉ hưu và chuyển nhượng trang trại, nhằm tăng tính linh hoạt trong chuyển giao và sử dụng đất.
• Mời nông dân trẻ tham gia chương trình Erasmus for Young Entrepreneurs, để học hỏi kinh nghiệm nông nghiệp tiên tiến ở nước ngoài và đa dạng hóa nguồn thu.
• Cải thiện điều kiện sống ở nông thôn, thúc đẩy phát triển địa phương, sự tham gia của phụ nữ và thanh niên.
• Đồng tài trợ dịch vụ thay thế lao động giúp thay nông dân trong thời gian ốm đau, nghỉ phép hoặc chăm sóc gia đình, nhằm cải thiện cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Chiến lược này được thiết kế triển khai ở nhiều cấp độ gắn kết, thông qua chính sách CAP hiện tại và tương lai, các chính sách EU bổ trợ, hành động của từng quốc gia trong các lĩnh vực như đất đai, thuế, giáo dục, hưu trí, và sáng kiến từ các bên liên quan. Việc vượt qua rào cản này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ ở cấp quốc gia và khu vực để mang lại tác động thực chất.